Τα βασικά σημεία της συμφωνίας
Έπειτα από πολύμηνες και ιδιαίτερα απαιτητικές διαπραγματεύσεις, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Βρετανία διευθέτησαν τις διαφορές τους αναφορικά με την αγορά και την τελειωνειακή ένωση μετά την καταληκτική συμφωνία για το Brexit.
Οι διαπραγματεύσεις των δύο πλευρών διεξάγονταν σε τεντωμένο σχοινί, με την καταληκτική ημερομηνία (το τέλος του τρέχοντος έτους) να πλησιάζει και λύση να μη διαφαίνεται στον ορίζοντα.
Ωστόσο, με τα χρονικά περιθώρια να στενεύουν, οι δύο πλευρές βρήκαν τη «χρυσή τομή» και ως εκ τούτου το θρίλερ των διαπραγματεύσεων έλαβε τέλος το μεσημέρι της Πέμπτης.
Με την οριστικοποίηση της εμπορικής συμφωνίας μεταξύ Βρετανίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναμένεται να λάβει χώρα -και επισήμως- ένα Brexit με διευθετημένους ορισμένους σημαντικούς όρους για τις εμπορικές σχέσεις των δύο πλευρών.
«Πανηγυρίζουν» οι Βρετανοί
Η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι η συμφωνία «σφραγίζει» όσα είχε υποσχεθεί στον βρετανικό λαό στο δημοψήφισμα του 2016 και στις εκλογές του περασμένου έτους.
«Συμφωνία επετεύχθη», δήλωσε πηγή της Ντάουνινγκ Στριτ. «Ανακτήσαμε τον έλεγχο των χρημάτων, των συνόρων, των νόμων, του εμπορίου και των αλιευτικών υδάτων μας».
«Η συμφωνία είναι καταπληκτικά νέα για τις οικογένειες και τις επιχειρήσεις σε κάθε τμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου. Υπογράψαμε την πρώτη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου που βασίζεται σε μηδενικούς δασμούς και μηδενικές ποσοστώσεις η οποία έχει επιτευχθεί ποτέ με την ΕΕ.»
«Επιτύχαμε αυτή τη μεγάλη συμφωνία για ολόκληρο το ΗΒ σε χρόνο ρεκόρ, και υπό εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, η οποία προστατεύει την ακεραιότητα της εσωτερικής αγοράς μας και τη θέση της Βόρειας Ιρλανδίας μέσα σε αυτήν», είπε η πηγή αυτή.
Φον ντερ Λάιεν: «Δίκαιη συμφωνία»
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο κατέληξαν πριν από λίγο σε συμφωνία μετά από εννέα μήνες διαπραγματεύσεων. Για «δίκαιη και ισορροπημένη» συμφωνία έκανε λόγο η πρόεδρος της Κομισιόν.
«Αξίζει να παλέψουμε για αυτήν τη συμφωνία. Έχουμε τώρα μια δίκαιη και ισορροπημένη συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο. Θα προστατεύσει τα συμφέροντά μας στην ΕΕ, θα διασφαλίσει θεμιτό ανταγωνισμό και θα παρέχει προβλεψιμότητα για τις αλιευτικές μας κοινότητες. Η Ευρώπη προχωρά τώρα» σημείωσε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Τα βασικά σημεία της συμφωνίας
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε σήμερα τις γενικές γραμμές της οικονομικής και εμπορικής εταιρικής σχέσης της με τη Βρετανία, με βάση τη συμφωνία που επιτεύχθηκε σήμερα και η οποία ορίζει το πλαίσιο των μελλοντικών σχέσεων των δύο πλευρών από την 1η Ιανουαρίου 2021.
Αγαθά
Η συμφωνία διασφαλίζει τις εμπορικές συναλλαγές χωρίς τελωνειακούς δασμούς, ούτε ποσοστώσεις, «για όλα τα αγαθά που συμμορφώνονται με τους κανόνες καταγωγής», κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά σε εμπορική συμφωνία.
Οι επιχειρήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου διατηρούν έτσι την πρόσβασή τους σε μια τεράστια ενιαία αγορά 450 εκατομμυρίων καταναλωτών και οι αντίστοιχες ευρωπαϊκές σε μια αγορά 66 εκατομμυρίων Βρετανών καταναλωτών.
Με τη διευθέτηση αυτή αποφεύγεται η διάσπαση στις αλυσίδες παραγωγής, που θα προκαλούσε πολλά προβλήματα σε ορισμένους τομείς, όπως στην αυτοκινητοβιομηχανία.
Ανταγωνισμός
Η Βρετανία και η Ε.Ε. δεσμεύονται να τηρήσουν τους ίσους όρους ανταγωνισμού «διατηρώντας τα υψηλά επίπεδα προστασίας σε τομείς όπως είναι η προστασία του περιβάλλοντος, η μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής και η τιμολόγηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, τα κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα, η φορολογική διαφάνεια και οι κρατικές επιδοτήσεις».
Στην περίπτωση που η μία από τις δύο πλευρές δεν τηρήσει τις υποχρεώσεις της, δίνεται η δυνατότητα λήψης «διορθωτικών μέτρων», όπως είναι η επιβολή τελωνειακών δασμών.
Επίλυση διαφορών
Εάν κάποια πλευρά δεν τηρήσει τη συμφωνία θα αναλάβει να εξετάσει το πρόβλημα ένας μηχανισμός επίλυσης διαφορών, όπως γίνεται στις περισσότερες εμπορικές συμφωνίες.
Λόγω της κατηγορηματικής άρνησης του Λονδίνου, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν θα έχει δικαίωμα παρέμβασης σε αυτή τη διαδικασία. Ένα «Κοινό Συμβούλιο» θα παρακολουθεί αν εφαρμόζεται και ερμηνεύεται ορθά η συνθήκη.
Αλιεία
Η συμφωνία προβλέπει ότι οι Ευρωπαίοι αλιείς θα έχουν πρόσβαση στα βρετανικά νερά για μια μεταβατική περίοδο 5,5 ετών, μέχρι τον Ιούνιο του 2026.
Μεταφορές
Η συμφωνία εξασφαλίζει την αεροπορική, οδική και σιδηροδρομική σύνδεση των βρετανικών νησιών με την ηπειρωτική Ευρώπη, αλλά η Βρετανία θα απολέσει ορισμένα από τα πλεονεκτήματά που απολάμβανε όταν ήταν μέλος της ενιαίας αγοράς.
Ο στόχος είναι να μην υπονομευθούν τα δικαιώματα των επιβατών, των εργαζομένων αλλά και η ασφάλεια των μεταφορών.
Προγράμματα
Το Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίσει να συμμετέχει σε ορισμένα προγράμματα της Ε.Ε. για την περίοδο 2021-27, όπως το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας Horizon Europe, υπό την προϋπόθεση ότι θα συμβάλλει στον προϋπολογισμό τους.
Δικαστική συνεργασία
Η συμφωνία καθορίζει «ένα νέο πλαίσιο» στην αστυνομική και δικαστική συνεργασία των δύο πλευρών, ιδίως για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του διασυνοριακού εγκλήματος.
Η συνεργασία αυτή θα μπορεί να διακοπεί αν το Ηνωμένο Βασίλειο αναστείλει τη συμμετοχή του στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Εξωτερική πολιτική
Η συνεργασία σε ό,τι αφορά την εξωτερική πολιτική, την ασφάλεια και την άμυνα, δεν καλύπτεται από τη συμφωνία, γιατί το Ηνωμένο Βασίλειο δεν ήθελε να διαπραγματευτεί αυτά τα ζητήματα.
Αντί του Erasmus έρχεται το εθνικό πρόγραμμα Alan Turing
Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον ανακοίνωσε επίσης την αποχώρηση της χώρας του από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών Erasmus.
Ο Τζόνσον επικαλέστηκε ως αιτιολογία το «κόστος» του προγράμματος, το οποίο θα αντικατασταθεί, όπως είπε από ένα «διεθνές» βρετανικό.
Επρόκειτο για μια «δύσκολη» απόφαση, πρόσθεσε ο Βρετανός πρωθυπουργός, τονίζοντας ότι, αν και ήταν «υπέροχο» να φιλοξενεί η χώρα του τόσους πολλούς Ευρωπαίους φοιτητές, το Erasmus ήταν «υπερβολικά ακριβό» για το Ηνωμένο Βασίλειο.
Η βρετανική κυβέρνηση θα αντικαταστήσει το Erasmus από το εθνικό πρόγραμμα Alan Turing (από το όνομα του γνωστού Βρετανού μαθηματικού), που θα βοηθά τους Βρετανούς φοιτητές να σπουδάζουν «στα καλύτερα πανεπιστήμια» παντού στον κόσμο και όχι μόνο στην Ευρώπη.
Ο Ευρωπαίος διαπραγματευτής Μισέλ Μπαρνιέ εξέφρασε τη λύπη του για την αποχώρηση της Βρετανίας από το Erasmus, στο οποίο συμμετείχε από το 1987.
Μετά το Brexit, για τους Ευρωπαίους φοιτητές που θέλουν να σπουδάσουν στη Βρετανία (σήμερα εκτιμάται ότι είναι περίπου 150.000) εκτιμάται ότι τα δίδακτρα θα ακριβύνουν ενώ και η εγγραφή θα γίνει πιο περίπλοκη.
